همواره یکی از پرسش هایی که این روزها در میان کارشناسان رسانه و دست‌اندرکاران تلویزیون دهان به دهان مطرح می شود، این است که به راستی چرا تلویزیون تا این حد دچار ریزش مخاطب شده است؟ چه اتفاقی در این میان رخ داده که مخاطب ایرانی دیگر تمایلی به دیدن محصولات رسانه ملی ندارد و به شبکه های ماهواره ای روی آورده است؟

شاید پاسخ به این پرسش چندان سخت نباشد،اما تدبیر لازم برای بیرون رفت از این بحران نیاز به دامنه های گسترده همراه با مدیریتی اصولی و صحیح دارد که تا زمانی که وضع چنین باشد، نباید در انتظار رخداد یا معجزه ای عجیب بود.

این یک حقیقت است که هروقت انحصار یک پدیده در اختیار انحصاری تنهایک ارگان قرار بگیرد و این ارگان هم دولتی باشد، کمترین بازدهی را شاهد خواهیم بود و کسی به فکر مخاطب یا اصطلاحا مشتری بیشتر نخواهد بود.باید پذیرفت که دوران طلایی تلویزیون و سریال هایش سپری شده است و دوستان عزیز این وادی قافیه را به همکارانشان که هزاران کیلومتر دورتر در یک ساختمان نقلی نشسته اند و برنامه روی آنتن می فرستند، باخته اند.

اما چرا؟آیا ما امکانات کمتری داریم؟آیا بودجه پایین تری داریم؟ویا نیروی متخصص و هنرمند کم داریم؟

فکر نمی کنم کسی پیدا شود که بگوید ما نسبت به آنها چیزی کمتر داریم.اما موضوع متاسفانه به عدم شناخت درست از مخاطب شناسی و جامعه شناسی رسانه بازمی گردد که در کمال تاسف برخی مدیران ارشد کمترین آگاهی در این زمینه ندارند.

این آگاهی شاخه های متعددی دارد که یکی از آنها شناخت این موضوع است که اصلی ترین وجه یک اثر تلویزیونی بحث سرگرمی وسرگرم سازی است که این عنصر در بسیاری از کارهای تلویزیونی ما فراموش شده است و پیام به لایه های ابتدایی انتقال یافته که در نتیجه این جابه جایی غلط،پیام تبدیل به شعار می شود.

موضوع بعدی زیبایی شناسی است که این عنصر هم روز به روز در کارهای تولیدی سازمان صداوسیما در حال رنگ باختن است و هیچ چیز زیبا نیست و تمام تصاویر به زشت ترین و بی سلیقه ترین شکل ممکن به تصویر کشیده می شود. باور کنیم که شبکه های ماهواره ای با همین دو عنصر سرگرم سازی و زیبایی شناسی،نازل ترین محصولات خود را ارائه می دهند و بازار مخاطب را قبضه می کنند.

در کنار این موارد یک مشکل دیگر هم وجود دارد و آن چیزی نیست جز تصویری که از جامعه در تلویزیون نمایش داده می شود که کمترین سنخیت را با واقعیت پیرامون اطراف دارد. این آدرس غلط دادن ها کار را به جایی رسانده که مخاطب با هیچ یک از شخصیت ها و فضاها نمی تواند احساس همذات پنداری کند و در نهایت با خرم سلطان بیشتر سمپات می شود و آن را قبول می کند تا یک کارکتر داخلی و ایرانی،اما....

اما این موارد که نکات بسیار مهم و کلیدی هم محسوب می شوند را داشته باشید تا به وجه دیگری بپردازیم كه تكمیل كننده این چنین سهل انگاری هایی است و باعث شده تا تلویزیون با سرعت زیادی به قعر سقوط كند. این وجه چیزی نیست جز اختراعات شاهكارگونه رسانه ملی برای مقابله با ماهواره كه تنها از صداوسیمای ما بر می آید.

چندی پیش احمد امینی در نشست سریال «داوران» اذعان داشت كه سیما فیلم قصد تهیه تعدادی فیلم سریال(به واژه دقت كنید) داشت .گویا این ابداع تازه بدین شكل بود كه تعدادی تله فیلم با شخصیت هایی ثابت و محوریتی یكسان ساخته شود.

دوستان عزیز به خدا قسم هر گونه تصویری،متر و معیار و ساختار و لباس خود را دارد.روانشناسی جداگونه و مخاطب شناسی مجزایی را شامل می شود.سریال كه خود شامل كوتاه،معمولی و طولانی مدت می شود یك چیز است و تله فیلم چیزی دیگر كه هركدام فرم و ساختاری مجزا دارند.این شاهكار به راستی از كدام ذهن تراوش كرده كه تله فیلم ها را سریال كنیم و یا سریال ها را تله فیلم؟

در كجای دنیا یك سریال سی قسمتی را با مونتاژ مجدد تبدیل به یك تله فیلم می كنند و عصر روز تعطیل به خورد تماشاگر بدبخت می دهند؟

 اتفاقی كه این روزها به دلیل بی پولی تلویزیون به سرعت در حال تكثیر است با چه اصولی به تصویب رسیده است؟یعنی واقعا مدیران تلویزیون نمی دانند كه سریال لباس و متر خود را دارد و تبدیل كردن آن به یك تله فیلم نود دقیقه ای چیزی جز نابود كردن خاطره خوش آن سریال برای تماشاگر ندارد؟ به راستی ما با چنین اختراعات و شاهكارهایی كه فقط در تلویزیون ما امكان رخ دادنش وجود دارد، می خواهیم به جنگ شبكه های ماهواره ای برویم؟

یقین دارم یك دانشجوی سال اول سینما هم دیگر می داند كه هر گونه تصویری مختصات خاص خود را دارد. پس این اختراعات چیست؟فیلم سریال یا تله فیلم كردن سریال ها حاصلی جز توهین به مخاطب ندارد. پس افق نگاهمان را بازتر كنیم و با خیالی آسوده قبول كنیم كه با چنین اختراعات و تصمیماتی، اگر میدان را به شبكه های ماهواره ای واگذار نكرده بودیم جای تعجب داشت.